Вадим Грушевский - Исландские сказки / Íslensk ævintýri
Varð þá hárið að svo háu fjalli (превратился тогда волосок в такую высокую гору), að karlsson sá ekki nema upp í heiðan himininn (что не видно стало старикову сыну ничего, кроме чистого неба; heiður – безоблачный; himinn – небо).
Nú sér karlsson, að skessan muni strax ná sér, því hún var svo stórstíg.
Þá segir hann: „Hvað eigum við nú að gera, Búkolla mín?“
„Taktu hár úr hala mínum, og leggðu það á jörðina,“ segir hún.
Síðan segir hún við hárið: „Legg ég á, og mæli ég um, að þú verðir að svo stóru fjalli, sem enginn kemst yfir nema fuglinn fljúgandi.“
Varð þá hárið að svo háu fjalli, að karlsson sá ekki nema upp í heiðan himininn.
Þegar skessan kemur að fjallinu (когда великанша подбегает к горе), segir hún (говорит она): „Ekki skal þér þetta duga, strákur (этим тебе не обойтись, парень). Sæktu stóra borjárnið hans föður míns, stelpa (принеси большой бурав моего отца, девушка)!“ segir hún við minni skessuna (говорит она великанше поменьше).
Stelpan fer og kemur með borjárnið (девица побежала и возвращается с буравом). Borar þá skessan gat á fjallið (буравит тогда великанша дыру в горе; bora – буравить; gat – отверстие), en varð of bráð á sér (но слишком уж она торопилась; bráður – нетерпеливый; вспыльчивый), þegar hún sá í gegn (когда голову засунула: «посмотрела сквозь»; í gegn – сквозь), og tróð sér inn í gatið (и стала проталкиваться в дыру; troða – ступать; запихивать), en það var of þröngt (но дыра оказалась слишком узкой; þröngur – узкий), svo hún stóð þar föst (вот она там и застряла) og varð loks að steini í gatinu (и превратилась в конце концов в камень /в дыре/), og þar er hún enn (и там она и есть по сию пору).
Þegar skessan kemur að fjallinu, segir hún: „Ekki skal þér þetta duga, strákur. Sæktu stóra borjárnið hans föður míns, stelpa!“ segir hún við minni skessuna.
Stelpan fer og kemur með borjárnið. Borar þá skessan gat á fjallið, en varð of bráð á sér, þegar hún sá í gegn, og tróð sér inn í gatið, en það var of þröngt, svo hún stóð þar föst og varð loks að steini í gatinu, og þar er hún enn.
En karlsson komst heim með Búkollu sína (а стариков сын вернулся домой со своей Букотлой), og urðu karl og kerling því ósköp fegin (и старик со старухой были тому ужасно рады; ósköp – злая судьба; ужасно, невероятно).
En karlsson komst heim með Búkollu sína, og urðu karl og kerling því ósköp fegin.
Bangsímon (Бангсимон)
Einu sinni var kóngur og drottning í ríki sínu (жили-были в одном королевстве король с королевой: «один раз был король и королева в королевстве одном»). Þau áttu son sem Sigurður hét (у них был сын по имени Сигурд: «которого звали Сигурд»). Í garðshorni skammt þaðan bjó karl og kerling (а в хижине неподалёку жили старик со старухой); hann hét Bangsímon (его = старика звали Бангсимон; bangsi – мишка; Bangsímon – Винни-Пух). Þau áttu eina dóttur sem Helga hét (у них была дочь по имени Хельга). Hún var jafngömul Sigurði kóngssyni (она была ровесницей Сигурда, королевского сына) og léku þau sér oft saman í æsku (и они часто вместе играли в детстве; leika – играть; æska – детство).
Einu sinni var kóngur og drottning í ríki sínu. Þau áttu son sem Sigurður hét. Í garðshorni skammt þaðan bjó karl og kerling; hann hét Bangsímon. Þau áttu eina dóttur sem Helga hét. Hún var jafngömul Sigurði kóngssyni og léku þau sér oft saman í æsku.
Svo bar við að kóngur missti drottningu sína (случилось так, что король потерял свою королеву = королева умерла); syrgði hann hana mjög (оплакивал он её долго; syrgja – оплакивать) og sat oft á haugi hennar (и часто сидел у её могилы; haugur – могила) og sinnti ekki ríkisstjórn (а о правлении и думать забыл: «не заботился»; sinna – обращать внимание, заботиться). Ráðgjöfum hans og hirðmönnum þótti svo mikið mein í þessu (его советникам и придворным это так не нравилось: «считали это настолько вредным»; ráðgjafi – советник; ráð – совет; gefa – давать; hirðmaður – придворный; hirð – двор; mein – ущерб; вред) að þeir gengu fyrir kóng (что пошли они к королю) og báðu hann hætta harmatölum sínum (и попросили его прервать свой траур; harmatölur – причитания; сетования; harma – грустить; сожалеть) og buðust til að fara og leita honum kvonfangs (и вызвались подыскать ему партию; kvonfang – женитьба; партия). Honum líkaði þetta ráð vel (он принял этот совет; líka – удовлетворять; vel – хорошо), en bað þá um að taka hvorki eyjafífl, annesjafljóð né skógarkonu (но приказал не приводить: «брать» ни простоватых островитянок, ни недалёких мысянок, ни дремучих невежд; eyja – остров; fífl – простак; annes – нос, мыс; fljóð – /поэт./ женщина; skógur – лес; kona – женщина).
Svo bar við að kóngur missti drottningu sína; syrgði hann hana mjög og sat oft á haugi hennar og sinnti ekki ríkisstjórn. Ráðgjöfum hans og hirðmönnum þótti svo mikið mein í þessu að þeir gengu fyrir kóng og báðu hann hætta harmatölum sínum og buðust til að fara og leita honum kvonfangs. Honum líkaði þetta ráð vel, en bað þá um að taka hvorki eyjafífl, annesjafljóð né skógarkonu.
Þeir hétu honum góðu um það (так они ему /по-хорошему/ пообещали; heita e-m – обещать кому-л.) og bjuggust síðan til ferðar (и отправились в путь; búast til ferðar – собираться в дорогу; búast – готовиться). Fengu þeir svo hafvillur miklar og sjóvolk (сбивались они с курса не единожды и много тягот претерпели: «получили они тогда сбитий с курса много и морских тягот»; hafvilla – сбитие с курса; haf – море; океан; villa – сбивать с пути; sjóvolk – тяготы морского путешествия; sjór – море; volk – тяготы; плаканье) og gekk þeim seint ferðin (и долго они так плавали). Loksins sáu þeir sorta mikinn fyrir stafni (наконец увидели они, как перед носом корабля /расстилается/ густой туман; sorti – чернота; темнота; затмение; stafn – форштевень; нос) og það með að þetta var eyland (и /при этом/ это был остров). Þeir gengu á land og fóru þangað til þeir komu að tjaldi einu (они пристали к берегу и шли до тех пор, пока не пришли к одной палатке). Sáu þeir þar fríða konu (увидели они там прекрасную женщину) sem sat á stóli og var að greiða hár sitt með gullkambi (которая сидела на стуле и расчёсывала волосы золотым гребешком; stóll – стул; greiða – расчёсывать; kambur – гребешок). Hún spurði þá hvert þeir væru að fara (она спросила, куда они путь держат) og hvert erindi þeirra væri (и что у них за дело). En þeir sögðu til hið sanna (а они рассказали ей всё, как есть: «правдивое»; hið – форма среднего рода ед. числа от определённого артикля hinn; sannur – правдивый).
Þeir hétu honum góðu um það og bjuggust síðan til ferðar. Fengu þeir svo hafvillur miklar og sjóvolk og gekk þeim seint ferðin. Loksins sáu þeir sorta mikinn fyrir stafni og það með að þetta var eyland. Þeir gengu á land og fóru þangað til þeir komu að tjaldi einu. Sáu þeir þar fríða konu sem sat á stóli og var að greiða hár sitt með gullkambi. Hún spurði þá hvert þeir væru að fara og hvert erindi þeirra væri. En þeir sögðu til hið sanna.
Hún sagði (она сказала): „Það er þá líkt á komið með kóngi yðar og mér (значит, с вашим королём произошло то же, что и со мной; yðar – ваш /вежливая форма/); því fyrir stuttu hef ég misst mann minn (ведь недавно я потеряла мужа; fyrir stuttu – недавно; stuttur – короткий). Hann var yfirkóngur tuttugu smákónga (он был главным из = властителем двадцати королей; yfirkóngur – «верховный, старший» король; yfir– – главный; smákóngur – «малый» король; мелкий князёк; царёк); víkingar réðust á ríkið (викинги напали на королевство; víkingur – викинг), kóngur féll (король пал; falla – падать), en ég flýði hingað (а я бежала сюда).“
Hún sagði: „Það er þá líkt á komið með kóngi yðar og mér; því fyrir stuttu hef ég misst mann minn. Hann var yfirkóngur tuttugu smákónga; víkingar réðust á ríkið, kóngur féll, en ég flýði hingað.“
Báðu þeir hennar svo til handa kóngi sínum (стали они её тогда просить выйти замуж за их короля; biðja e-n /sér/ til handa – делать кому-л. предложение руки /и сердца/; hönd – рука) og tók hún þeim málum vel (и она приняла их предложение: «приняла их речи благосклонно»). Síðan stigu þau öll á skip (тогда поднялись они все на корабль) og gekk þeim ferðin vel heim (и благополучно прибыли домой).
Báðu þeir hennar svo til handa kóngi sínum og tók hún þeim málum vel. Síðan stigu þau öll á skip og gekk þeim ferðin vel heim.
Þegar kóngur sá til ferða þeirra (когда король увидел, что они прибывают) lét hann aka sér í vagni til strandar (приказал он отвезти себя в повозке к берегу; aka – ехать; vagn – повозка; экипаж) og bauð hann drottningu að stíga í vagninn hjá sér (и пригласил королеву сесть к себе в повозку; stíga – шагать, ступать; подниматься; садиться /на лошадь, на судно/) og var þeim svo báðum ekið heim (и они вместе поехали: «их обоих отвезли» домой).
Þegar kóngur sá til ferða þeirra lét hann aka sér í vagni til strandar og bauð hann drottningu að stíga í vagninn hjá sér og var þeim svo báðum ekið heim.
Með því kóngi geðjaðist vel að drottningu þessari (поскольку королю понравилась эта королева; e-m geðjast að e-m /e-u/ – кому-л. нравится кто-л. /что-л./; geð – нрав; настроение) hóf hann bónorð sitt til hennar (сделал он ей предложение; hefja – поднимать; bónorð – предложение руки и сердца; bón – просьба; orð – слово) og tók hún því vel (и она приняла его). Lét hann þá efna til mikillar veislu (приказал он тогда устроить большой пир; efna til veislu – устраивать празднество; efna – выполнять; устраивать; veisla – празднование; банкет) og drakk brúðkaup sitt til hennar (и сыграли они свадьбу; drekka brúðkaup – сыграть: «выпить» свадьбу). Sigurður kóngsson skipti sér lítið af stjúpu sinni (королевич Сигурд сторонился своей мачехи; skipta sér af e-m – иметь дело с кем-л.) og vildi sem minnst eiga saman við hana að sælda (и желал как можно меньше с ней видеться: «иметь дел»; sem minnst – как можно меньше; eiga mikið/lítið saman við e-n að sælda – иметь/не иметь дела с кем-л.: «иметь много/мало дел с кем-л.»; sælda – просеивать).
